Autor: ivamed

CZEMU MEDYCYNA CHIŃSKA NIENAWIDZI ZIMNA?

Przyjęło się, że medycyna chińska (tudzież Tradycyjna Medycyna Chińska) ogromną wagę przykłada do ogrzewania ciała i tępi na wszystkie możliwe sposoby wystawianie się na zimno. Źle się patrzy na wszelkie praktyki związane z Zimnem od krioterapii miejscowej, krioterapii ogólnej, morsowania czy kąpieli lodowych – tak ostatnio popularnych – i tym dwóm ostatnim się oberwało szczególnie. 

Morsowanie stało się szczególnie modne w czasie pandemii Covid-19 z różnych przyczyn. Jedną była chęć wzmocnienia odporności, drugą nuda a jeszcze inną zdaje się internetowa moda. Jakie pobudki by tego zjawiska nie były … wiele osób zaczęło raportować, że czują się po tym dużo lepiej zarówno zaraz po morsowaniu jak i w dłuższym terminie zażywania regularnych kąpieli w zimnej wodzie. Jest też coraz więcej doniesień naukowych mówiących o zaletach i wadach zimnych kąpieli… ale nie będę tutaj pisał o morsowaniu czy kąpielach lodowych, bo nie jestem specjalista. To o czym chce napisać to ciekawej reakcji środowiska Tradycyjnej Medycyny Chińskiej w postaci głębokiego sprzeciwu. Ten artykuł ma na celu wyjaśnienie skąd się wzięła ta „obsesja Zimna” w TCM i czy jest słuszna😉  

OBSESJA ZIMNA

Kiedy byłem mały to zawsze słyszałem od moich rodziców i dziadków, żeby Jesienią, na Wiosnę i w Zimie nosić czapkę, rękawiczki, ubierać się „na cebulkę”, „nie odsłaniać nerek”, ubierać grube skarpety, nie latać po zimnej podłodze na bosaka czy nie siedzieć na zimnym kamieniu, bo dostaniemy „wilka”. Do tej pory jak widzę młode dziewczyny na lodowisku w za krótkim ubraniu czy niewłaściwych skarpetach to włącza się we mnie babcia, która ma ochotę je pozakrywać, bo się rozchorują. I ma to swoje potwierdzenie w nauce, bo nerki rzeczywiście nienawidzą zimna… tak naprawdę wszystkie tkanki go nienawidzą, bo zimno upośledza krążenie krwi oraz powoduje, że ciało musi wydatkować więcej energii na dogrzanie.  

Czy jednak wszędzie na Świecie ta dbałość o dogrzanie jest taka istotna? 

Warto jednak zdać sobie sprawę, że ta olbrzymia dbałość o utrzymanie ciepła była wynikiem czasów, w których w domach nie było centralnego ogrzewania albo było one bardzo ograniczone a Zimy potrafiły być bardzo surowe.  Co ciekawe wyjeżdżając często do Londynu widziałem coś kompletnie odwrotnego – nieadekwatnie do pogody osoby porozbierane – w krótkich spodniczkach, krótkich spodniach i japonkach przy dosyć niskiej temperaturze i wietrznej pogodzie. Zastanawiałem się wtedy zawsze z czego to wynika… Z tego, że mają lepszą odporność? Z tego, że nie słuchają własnego organizmu? Z tego, że nie mieli do czynienia z ekstremalnym zimnem? A może z tego, że te osoby nie były zadbane będąc dziećmi?…  Bo przecież w Polsce największym okazaniem miłości drugiej osoby jest pytanie „czy nie jesteś głodny?” i „czy nie jest Ci zimno”?

Należy sobie zadać pytanie czemu w Polsce czy w ogóle w tej części Europy jest taki nacisk na bycie najedzonym i w cieple… myślę, że to odcisk Komuny, kiedy zarówno z ogrzewaniem jak i jedzeniem było różnie, a także ze znacznie chłodniejszymi zimami niż na Wyspach. Dodatkowym powodem jest też fakt, że w kraju takim jakim była Polska był mniejszy dostęp do lekarzy i leków – więc lepiej było nie chorować. 

Ta dbałość o dobre zagrzanie jest również bardzo bliska medycynie chińskiej. 

STOSUNEK MEDYCYNY CHIŃSKIEJ

Temat Zimna w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej jest bardzo dobrze znany i poruszany na samym początku na wszystkich kursach i we wszystkich szkołach TCM. Zaraz po poznaniu podstawowych zasad takich jak Yin/Yang czy 5 elementów, uczymy się o patologicznym wpływie zewnętrznych „demonów” jakimi są: 

• Gorąco
• Gorąco późnego lata 
• Wilgoć
• Wiatr
• Suchość
• Zimno

Według koncepcji medycyny chińskiej każdy z tych zewnętrznych czynników patogennych atakuje nasze ciało często łącząc się w pary lub triplety – osłabiając nasz układ odpornościowy, a jeżeli go pokonają – wnikają do naszego wnętrza i zaczynają osłabiać funkcję narządów.  

Ze wszystkich tych sześciu czynników klimatycznych zdaje się, że największą uwagę Chińczycy poświęcili Zimnu… 

Zimnu poświęcony jest cały rozdział 39-ty klasycznej książki medycyny chińskiej – Huangdi Neijing Suwen ((„Kanon Medycyny Wewnętrznej Cesarskiego Żółtego Cesarza”) spisany koło 200 r.p.n.e.

Znajdziemy tam między innymi fragment: 

„Qi i krew w ciele nieprzerwanie płyną kanałami, jednak, gdy zostaną zaatakowane przez patogen zimna, ulegają zastojowi. Jeśli czynnik chorobotwórczy atakuje

tylko zewnętrznie i pozostaje na peryferiach, powoduje jedynie pogorszenie krążenia krwi. Gdy jednak wnika w kanały, blokuje przepływ qi i wywołuje ból”

         Cały rozdział tej książki poświęcony jest Zimnu i jego powiązaniu z bólem – jak Zimno wpływa na różne części ciała i jak się objawia, jak wniknie głębiej w ciało. I wszystko co jest w nim napisane ma w dużej mierze odniesienie do fizjologii – kiedy nasza skóra ma kontakt z zimnem to pierwszą reakcją jest zmniejszenie przepływu krwi przez tkanki wierzchnie, za to zwiększenie dystrybucji krwi do wnętrza ciała. Gdy tkanka jest gorzej ukrwiona to może pojawić się ból lub inne wrażenia, a jeżeli bodziec jest zbyt długo to może dojść do zaburzenia funkcji już nie mówiąc o znacznym wydatku energetycznym ciała żeby je cały dogrzewać. 

         Haung di Neijing nie było jedynym dziełem, gdzie temat Zimna był porusznay. Temat ten później był kontynuowany między innymi w takim klasyku zielarskim jak „Shang Han Lun” (Traktat o Chorobach Spowodowanych Zimnem) napisanm przez Zhang Zhongjinga, jednego z najwybitniejszych lekarzy w historii medycyny chińskiej. Dzieło to powstało pod koniec okresu Han Wschodnich, około końca II wieku naszej ery. 

         Ewidentnie widać, że temat Zimna faktycznie w medycynie chińskiej był bardzo istotny. Mam pewną hipotezę czemu tak było.  

         Oby dwa dzieła powstały w okolicach dynastii Han (Huang di neijing na początku tej dynastii a „Shang Han Lun” na koniec) – uznawanej za jedną z najbardziej przełomowych dynastii w Chinach (do tej pory część Chińczyków dumnie tytułuje się Hanami). Tak naprawdę pierwszej podczas której dochodzi do konsolidacji Chin jako Państwa z centralną władzą. W tym czasie następuje znaczny skok cywilizacyjny, ale oprócz niego również przetaczające się przez kraj liczne wojny. Jak pewnie się domyślacie z wojnami często związane są liczne zachorowania a także epidemie. Ciężko znaleźć dokładne dane, bo jakby nie było, wszystko odbywało się ponad 2 tysiące lat temu, lecz można domniemywać, że część z nich wynikała właśnie z wychłodzenia czy niedożywienia. 

         W jaki sposób medycyna chińska radziła sobie z przypadkami takiego zimna? Zalecano używać konkretnych przypraw do posiłków, podawano konkretne zioła do picia, robiono masaż, bańki, gua sha akupunkturę i moksybucję (teapie ciepłem)– w zależności od przypadku. Jednak to o co dbano najbardziej to PROFILAKTYKA. 

         Medycyna chińska przez to, że inspirowana głównie była taoizmem oraz buddyzmem promuje życie w zgodzie z naturą, opierające się na spokoju, harmonii i przyjemności i również przez te okulary patrzy się na wzmacnianie odporności. Nasze zdrowie według medycyny chińskiej opiera się na kilku dobrze znanych filarach:

• zdrowej diecie (z wielkim uwielbieniem dla wywarów mięsno-warzywnych) i produktach gotowanych, 
• odpowiedniej ilości snu, 
• zarządzaniu stresem za pomocą medytacji oraz przebywaniu w naturze 
• oraz odpowiedniej harmonijnej aktywności fizycznej takiej jak TaiChi czy QiGong. 

Rozszerzeniem tych filozofii był również koncept ochrony Jing

OCHRONA ENERGII „JING”

         W medycynie chińskiej, Jing (精) jest kluczowym pojęciem, często tłumaczonym jako „esencja” Jest to jedna z trzech fundamentalnych substancji (Trzy Skarby), obok Qi (energia) i Shen (duch/dusza). Jing reprezentuje podstawową energię życiową, odpowiedzialną za wzrost, rozwój, reprodukcję, a także za długowieczność i witalność. Uważa się, że Jing jest magazynowane w nerkach i ma swoje źródło zarówno w genetycznym dziedzictwie od rodziców (prenatalne Jing), jak i w substancjach odżywczych i energii pochodzących z diety i powietrza (postnatalne Jing). Ochrona i pielęgnacja Jing jest uważana za kluczową dla utrzymania dobrego zdrowia i długowieczności w TCM. 

         Wśród praktyków toczą się różnego rodzaju spory odnośnie Jing, jednak znaczna większość uważa, że jest to energia nie do końca odnawialna. W skrócie uważa się, że każdy rodzi się z pewnym zasobem esencji Jing na start i później go zużywa w trakcie życia. Jak go zużyje całkowicie .. to umiera😉 Czyli w skrócie: poprzez właściwe życie możesz jej tracić mniej, ale i tak zawsze tracisz😉

Przy okazji link do mojego filmu jak sprawdzić, czy macie dużo jing:

Ponieważ dla starożytnych Chińczyków długowieczność (w dobrym zdrowiu) była istotna, dlatego ogromną wagę przykładali do tego by to Jing chronić, a odbywa się to przez: 

• unikanie skrajnych emocji – nadmiernego strachu, smutku, złości… ale także radości – zawsze po środku! 
• Unikanie substancji pobudzających wszelkiego typu od kawy po alkohol i narkotyki
• Unikanie aktywności ruchowej, która zbyt mocno nadweręża nasze ciało i przy której się nadmiernie pocimy 
• Unikanie wynalazków typu sauna, przez którą pozbywamy się naszych cennych płynów 
• Unikanie soli 
• Właściwe praktyki seksualne – mężczyźni ćwiczą się w orgazmach bez ejakulacji oraz uprawiają seks w odpowiedniej dla wieku częstotliwości (w moim wieku raz na 3-4 dni max) 
• Dbanie o odpowiednią jakość i ilość snu
• Dbanie o właściwą aktywność fizyczną (TaiChi, QiGong, joga…) 

Czyli w skrócie unikanie wszystkiego co nam podnosi tętno i/lub ciśnienie😉

         Rozszerzając pojęcie ochrony „Jing” możemy je również rozszerzyć o unikanie wszelkiej działalności, która spowoduje nadmierny wydatek energetyczny naszego ciała. No bo… ta pula energetyczna będzie nam potrzebna na dłuższe i szczęsliwe życie. 

         Jeżeli zrozumiemy to podejście to zrozumiemy już wstręt do morsowania. No bo jaki jest sens w świetle tej filozofii wystawiać się na dewastujący wpływ Zimna, który nie dość, że upośledza krążenie to sprawia, że jest zużywana energia Jing?

         Jednym słowem marnotrawisz swoją życiową energię i według koncepcji medycyny chińskiej każde morsowanie skraca Ci  życie ! i może być (jeżeli Twoja odpornościowa energia WeiQi jest słaba) przyczynkiem do rozwinięcia stanów „wyziębienia” różnych tkanek i narządów o czym jeszcze później napiszę. 

         No właśnie… ale tak jest, a raczej było w Chinach, więc czemu na Zachodzie jest inaczej? 

CZEMU NA ZACHODZIE JEST INACZEJ😊

         Analogicznie jak w przypadku medycyny chińskiej trzeba się popatrzeć na historię i na to jakie filozofie i religie kształtowały naszą część Świata. 

         Jeżeli popatrzymy się od czasów antycznych to zarówno w Grecji, Rzymie jak i Skandynawii bardzo żywy był kult siły i Wojny. Najwięksi bogowie Greccy: Zeus, Posejdon, Atena, nordyccy: Odyn, Thor, Loki czy słowiańscy: Perun, Swiatowid…😊 to wszystko byli bogowie, którzy uwielbiali się tłuc i/lub pięknie wyglądać. Nie było tam specjalnie miejsca na dbanie o Jing. Nie było tam nawet często miejsca na dbanie o długowieczność. Popatrzmy na Wikingów: dla nich zestarzeć się to raczej nie był powód do dumy😉

         Jak to do tego koktajlu dbania o siłę i wytrzymałość dodamy ulubiona przyprawę religii chrześcijańskiej czyli cierpienie to mamy pełny obraz tego czemu tak uwielbiamy morsowanie😊 Uwielbiamy cierpieć. Cierpienie uszlachetnia i zbliża nas do Boga😊

         Zachód to kult siły, przełamywania swoich barier, wychodzenie ze strefy komfortu i wzrastania przez cierpienie. Na tym wzrosła nasza kultura co widać chociażby w medycynie. Nasza medycyna jest najlepsza jako medycyna interwencyjna przy ratowaniu życia, operacjach itp. a nie jako medycyna profilaktyczna. Kiedy Chińczycy na podstawie swoich filozofii myśleli, jak sprawić by poprzez zdrowe żywienie i kultywowanie spokoju i przede wszystkim unikanie czynników drażniących być zdrowymi i długowiecznymi – Europejczycy  hartowali swoje ciało w przygotowaniu na konfrontacje, czego pięknym przykładem są tak popularne szczepionki.    

KTO MA RACJĘ?

Moim zdaniem nie da się tego rozstrzygnąć, bo wszystko zależy od tego:

1. W jakim jesteś w miejscu życiu 
2. Jaki jest Twój status społeczny
3. Ile masz lat 
4. W jakim kraju mieszkasz 

W JAKIM JESTES MIEJSCU W ZYCIU

Przykład nr 1: Jesteś matką dwójki dzieci, dowiadujesz się o zdradzie męża, zaczyna się batalia o opiekę nad dziećmi. Potrzebujesz siły czy harmonii z naturą i spokoju? 

Przykład nr 2: Kupiłeś dom na wsi, dzieci rosną, dobrze się uczą. Biznes sam się kręci. Potrzebujesz siły i hartowania czy harmonii z naturą i spokoju? 

JAKI JEST TWÓJ STATUS

Przykład 1: Masz 14 lat, bogatych rodziców, świat stoi przed Tobą otworem. Decydujesz się, że zrobisz sobie przerwę w nauce, bo potrzebujesz więcej czasu dla siebie. Potrzebujesz siły czy harmonii z naturą i spokoju? 

Przykład 2: Masz 14 lat, nie znasz swoich rodziców, żyjesz na ulicy i walczysz o przetrwanie. Potrzebujesz siły i hartowania czy harmonii z naturą i spokoju? 

GDZIE MIESZKASZ

Przykład 1: Mieszkasz na Sardynii we Włoszech, jesteś w średnim wieku, dzieci odchowane, mały biznes się kręci – przychodzisz do pracy z przyjemnością. Codziennie popijacie z żoną winko patrząc się na Zachód Słońca. Potrzebujesz siły i hartowania czy harmonii z natura i spokoju? 

Przykład 2: mieszkasz w Polsce, w kraju, przez który przetaczają się cały czas wojny ze względu na jego położenie geopolityczne. Kraju, którego społeczeństwo próbuje dorównać standardom życia zachodnich Europejczyków. Potrzebujesz siły i hartowania czy harmonii z naturą i spokoju? 

ILE MASZ LAT

Przykład 1: Masz 70 lat, odchowane dzieci i wnuki. Masz przytulny mały dom na wsi, jesteś na emeryturze. Miałeś bardzo stresującą pracę. Uprawiasz codzienną umiarkowaną aktywność fizyczną. Potrzebujesz siły i hartowania czy harmonii z naturą i spokoju?   

Przykład 2: Kończysz liceum, masz iść na studia, pochłania Cię chińska filozofia konserwacji Jing i umiaru. Chcesz żyć długo. Decydujesz się, że nie idziesz na studia, bo będzie to wywoływać nadmierny stres, podobnie praca i związek. Zostajesz w domu z rodzicami. Oni umierają przedwcześnie, bo muszą pracować na dwie zmiany. Ty dożywasz szczęśliwych 104 urodzin😊

DROGA ŚRODKA

         Stary porządek mówił Ci, że musisz wybrać – idziesz w stronę bariery czy w stronę przyjemności. Wybierasz ciepłe kapcie i kontemplację przyrody czy przymarzanie w jakimś zlodowaciałym baniaku? 

         A jednak życie pokazuje coś zupełnie innego – to jaką filozofię życie wybierzesz wynika całkowicie i wyłącznie od tego w jakim jesteś miejscu w życiu, ile masz lat, jaki masz status społeczny i gdzie mieszkasz oraz oczywiście mixu tych czynników. 

         Filozofia medycyny chińskiej w postaci konserwacji Jing to życie albo dla  MNICHA albo dla osoby, która żyje w dostatku i może sobie na nie pozwolić albo życie kosztem innych. Warto pamiętać jednak, że mnich też żyje kosztem innych, a osoba, która żyje w dostatku musiała do tego dostatku dojść – poprzez bycie silną lub jej rodzice musieli być silni😉

         Z drugiej strony kult siły i ciała obecny na Zachodzie do kult WOJOWNIKA. Wojownik, który walczy w pracy, walczy na siłowni, walczy z rakiem…  ma 70 lat i fajne życie i dalej się zrywa do WALKI. Pytanie czy zawsze trzeba walczyć? 

         Zdaje się, że żyjemy w „ciekawych czasach” w których właśnie nie trzeba wybierać, czy jesteś mnichem czy wojownikiem tylko możesz wziąć sobie z każdej filozofii „coś”.

PIĆ CODZIENNIE PYSZNE ESPRESSO, ALE NIE PO TO ŻEBY SIĘ POBUDZIĆ TYLKO PO TO ŻEBY DELEKTOWAĆ SIĘ JEGO SMAKIEM. 

CHODZIĆ NA BOKS, ALE NIE WIZUALIZOWAC SOBIE, ŻE KOGOŚ TŁUCZESZ TYLKO SKUPIĆ SIĘ NA PRECYJNYM WYKONYWANIU ĆWICZENIA. 

MORSOWAĆ KIEDY CZUJESZ, ŻE TEGO POTRZEBUJESZ W SWOIM ŻYCIU😉

No właśnie… 

…TO JAK Z TYM MORSOWANIEM

 Jeżeli już zdecydujesz się zacząć morsować i nie przeraziła Cię wizja krótszego życia i wtargnięcia „Zimna” to z punktu widzenia medycyny chińskiej możesz zwrócić uwagę na parę rzeczy. 

Kiedy morsowania bym nie zalecał: 

1. 🔴Kiedy Ci się nie chce …😊
2. 🔴Kiedy bardzo nie lubisz zimna 
3. 🔴Kiedy jesteś szczupła/szczupły/chuda/chudy to jest masz mało tkanki tłuszczowej a przez to izolacji 
4. 🔴Kiedy masz biegunki (w TCM mówi się, że może być to związane z wewnętrznym Zimnem) 
5. 🔴Kiedy masz anemie (czyli Twoje ciało już jest nadwerężone)
6. 🔴Kiedy nie możesz zajść w ciążę (to jest bardzo ryzykowne – zazwyczaj problemem Pań które nie mogą zajść w ciąże jest właśnie niedogrzanie)
7. 🔴Kiedy jesteś blady/a, masz podkrążone oczy, 
8. 🔴Kiedy masz nawracające zapalenia pęcherza moczowego
9. 🔴Kiedy masz jakiekolwiek problemy z nerkami 
10. 🔴Kiedy masz problemy kardiologiczne
11. 🔴kiedy masz bolesne miesiączki (to loteria …)
12. 🔴Kiedy żyjesz w permanentnym stresie – temat na oddzielny post, ale niektórzy są w jakimś amoku traumatyzowania swojego 🔴ciała i podbijania cały czas kortyzolu -> to nie jest dobra droga do zdrowia. 
13. 🔴*Kiedy jesteś kobietą … z punktu widzenia medycyny chińskiej kobiety sa bardziej Yin i Zimno jest bardzo Yin i jak dodasz Yin z Yin to wychodzi Zimna kobieta😉 Kobiety w większości potrzebują Yang, czyli miedzy innymi energii cieplnej. Oczywiście nie tyczy się to wszyskich kobiet – niektóre kobiety znoszą zimno dużo lepiej od innych, a funkcja przekrwienia, która następuje po wyjściu z zimnej wody potrafi pobudzić krążenie na tyle, że nawet stopy i dłonie się robią ciepłe. Jest to bardzo osobnicze.

Objawami, które świadczą o tym, że dobrze znosisz morsowanie powinny być m.in.:

1. 🟢Poprawa nastroju
2. 🟢Lepsza ogólna witalność
3. 🟢Poprawa ogólnej ciepłoty ciała
4. 🟢lepszy koloryt skóry, ust, języka (bardziej różowawy)
5. 🟢Poprawa odporności
6. 🟢Lepsza praca mózgu
7. 🟢poprawa wyników krwi (jeżeli się badasz)

Natomiast jeżeli już zaczniesz morsować i zamiast czuć się coraz lepiej:

1. ❌Pojawią się sińce pod oczami
2. ❌Twoja skóra będzie bledsza 
3. ❌Będziesz czuł/czuła się słaba 
4. ❌Będą występować palpitacje serca 
5. ❌Będą występować zawroty głowy
6. ❌Pojawi się bol pleców i kolan 
7. ❌Pojawi się nietrzymanie moczu i zakażenia układu moczowo-płciowego
8. ❌Pojawi się biegunka
9. ❌Pojawi się bolesne miesiączki 
10. ❌Pojawi się ból głowy 
11. ❌Pojawią się bole mięśniowe 
12. ❌Pojawi się sztywność mięśni … 
13. ❌Język i usta zaczną się robić sine
14. ❌Pojawi się trudność w koncentracji
15. ❌Pojawią się trudności w oddychaniu
16. ❌Pojawia się tzw. „zimno” na ustach…

… To radziłbym morsowania zaprzestać albo zrobić sobie przerwę😊⛔️

Jak sobie radzić żeby się trochę dogrzewać w trakcie i po?

1. jeść potrawy na ciepło
2. jeść mniej nabiału (wychładza)
3. po morsowaniu od razu ubierać buty
4. morsować w czapce
5. używać takich przypraw jak imbir, kardamon, cynamon
6. ogrzewać się moksą raz na jakiś czas na przykład przed snem;)

Film o moksie:

Najważniejsza jest obserwacja własnego ciała. Ono Cię nigdy nie oszuka i zawsze podpowie Wam czego potrzebuje. Wiec, jeżeli po morsowaniu czujecie się jakbyście byli na Szczycie Świata, nie chorujecie, macie dobry humor i jesteście pełni energii – to czemu z tego nie korzystać? Trzeba siebie testować – tylko wtedy się dowiecie czy coś Wam służy czy też nie;)

Pamiętajcie, że nasze ciało jest w stanie naprawdę dużo wytrzymać – codziennie obciążacie je stresem, słabym jedzeniem i brakiem snu a w weekendy jeszcze alkoholem a ono i tak się regeneruje, więc poradzi sobie też z zimnem, a tymbardziej krótkotrwałym. Nie jesteśmy galaretką, która z byle powodu się rozsypie😉 byle w umiarze i byle słuchać swojego ciała. Jeżeli po morsowaniu czy jakiejkolwiek innej aktywności czujecie się gorzej – to Wam nie służy i tyle;)

Zimno-ściskam,

Michał 

CUDZE CHWALIMY A SWOJEGO NIE ZNAMY – CZYLI O TYM JAK WYOBRAŻANO SOBIE PRZYCZYNY CHORÓB

Mało osób wie (a część wypiera😊 ), że Tradycyjna Medycyna Chińska ma swoje korzenie w taoiźmie, buddyzmie, ale również w…  szamaniźmie. 

Z taoizmu wywodzi się na przykład tzw. Teoria yin/yang czy koncept 5 elementów – gdzie do każdego elementu przyporządkowane są różne pory roku, emocje narządy (o czym więcej możecie przeczytać tutaj: link do artykułu) . 

W medycynie chińskiej bardzo dobrze znany jest również koncept tzw. 6 patogennych wpływów  (z ang. 6 evils) czyli tzw. Zewnętrznych Czynników patogennych,  które wywierają chorobowy wpływ na nasze ciało, do których zalicza się: 

1. Wiatr – związany z ruchem, przenoszeniem innych czynników chorobowych I zmieniającymi się objawami jak: m.in. poty, skurcze, swędzenie, objawy zmieniające pozycje, sztywność karku 
2. Zimno – związane z Nerkami, Zimnem I elementem Wody; niszczy Yang, wyziębia, spowalnia, osłabia, objawy ulega poprawie pod wpływem ciepła, atakuje dolne plecy i kolana, powoduje biegunki 
3. Wilgoć – wywołana przez wilgotną i zimną pogodę. Objawy to: bóle całego ciała, odczucie ciężkości w głowie, zamglenie umysłu, opluwanie plwociny, ziewanie, gorączka po południami, wymioty, bieunka. 
4. Gorąco (powiązane z Sercem, Latem  i elementem Ognia) – nszczy Yin, wysusza, powoduje zczerwienieni, niepokój, podniecenie, może prowadzić do krwawienia, występowania wysypek. 
5. Gorąco późnego lata – charakteryzujące się wysoką gorączką, niepokojem, pragnieniem, zawrotami glowy, osłabionym widzeniem, bólami głowy, zatwardzeniem, silnym poceniem się 
6. Suchość (związana z Płucami, Jesienią i elementem Metalu) – charakteryzuje się suchą skóra, suchymi włosami, suchymi oczami, suchymi ustami, gardłem, stolcami i małą ilością moczu i pragnieniem 

Każdy z czynników potrafi się łączyć z innymi i przybierać na sile, wnikać do ciała i tam powodować kolejne syndromy jak np. Wiatr Wątroby, Ogień Wątroby, Wilgoć i Gorąco, Śluz, zespół BI itp. 

Oznacza to w olbrzymim uproszczeniu, że starożytni Chińczycy uważali, że przyczyną dla wystąpienia większości chorób w naszym ciele były niedoleczone lub źle leczone choroby infekcyjne, silne emocje, które wpłynęły na odpowiednie układy narządowe osłabiając je i tworząc kolejne patologie oraz osłabiając odporność. 

Oprócz tych koncepcji wcześniej w medycynie chińskiej były również inne związane bardziej z szamanizmem, czyli z wpływem na Nasze ciało GUI czyli DUCHÓW. 

W książce Giovani’ego Macioci „Psyche in Chinese Medicine” przedstawione są dwie przeciwstawne energie świadomości. Jedna, SHEN, jest zdefiniowana jako lekka, jasna, rozszerzająca się forma świadomości. Druga, GUI, zdefiniowana jest jako forma świadomości ciemna, kurcząca się i oddzielająca. W starożytności ten GUI był uważany za DUCHA, który był odpowiedzialny za niektóre choroby. 

Wielu najwybitniejszych chińskich lekarzy starożytności, w tym Sun Si Miao, nie tylko wierzyło w te duchy, ale także bezpośrednio odniosło się do ich istnienia w praktyce lekarskiej. Jako eksperci zarówno akupunktury, jak i ziołolecznictwa, praktykujący często praktykowali formy egzorcyzmów, w tym rytuały i zaklęcia, aby uwolnić swoich pacjentów od tych chorobotwórczych duchów. Twierdzili, że choć chorobę można wyleczyć samą akupunkturą i ziołolecznictwem, to powrót do zdrowia zostałby znacznie przyspieszony dzięki zastosowaniu tych praktyk.

Podobne ciekawostki na temat tego jak starożytni sobie wyobrażali choroby można zobaczyć również w początkach tradycyjnej medycynie japońskiej, gdzie za głównych winowajców wyobrażone sobie różne stworki, które żyją w naszych wnętrznościach (czasami żyły, jeżeli było to pasożyty😉). 

Znowu za naszą zachodnią miedzą w Średniowieczu na terenie dzisiejszych Niemiec żyła benedyktynka uznana za świętą – Hildegarda z Bingen, która stworzyła cały koncept medyczny oparty na wizjach, obserwacji świata naturalnego z nutką katolicyzmu. W swojej najbardziej znanej książce „Causae et curae” (O przyczynach i leczeniu chorób) jako przyczyny chorób widziała grzechy (w tym grzech pierworodny): 

„PRZEMIANA NA SKUTEK GRZECHU

Niektórzy ludzie cierpią z powodu różnych chorób, co związane jest z flegma, która występuje w nich w nadmiarze. Gdyby człowiek pozostał w raju, nie miałby w swoim ciele flegm stanowiących źródło wielu dolegliwości, bowiem jego ciało byłoby nienaruszone i pozbawione Śluzu’. Skoro jednak zgodził się na to i zaniechał czynienia dobra, stał się podobny do ziemi, która wydaje na Świat zarówno dobre i pożyteczne, jak również złe i nieprzydatne zioła oraz ma w sobie dobrą i złą wilgoć i sok.

Z powodu skosztowania zła krew synów Adama przekształciła się w truciznę nasienia, z którego spłodzeni zostali synowie ludzi.

Dlatego ich ciało jest porowate i pokryte wrzodami. Te wrzody i otwory wywołują w człowieku pewien niepokój i wilgotna parę, z której powstają flegmy. Następnie krzepną i przynoszą ludzkiemu ciału różne choroby. Pochodzą one od tego pierwszego zła, które jako pierwszy zaczął czynić człowiek, bowiem gdyby Adam pozostał w raju, miałby najmilsze zdrowie (odpowiednio) do najlepszego mieszkania, tak jak silny balsam rozsiewa najlepszy zapach. Ale zamiast tego człowiek ma w sobie tylko truciznę, flegmy i różne choroby.”

W Środkowo-Wschodniej Europie, w tym w Polsce, przyzwyczailiśmy się, że kiedy myślimy o tradycyjnych medycynach i opisywaniu chorób w sposób ogólny czy potoczny to naszą uwagę zwracamy właśnie do takich kultur tak jak chińska czy indyjska kompletnie ignorując dorobek naszej:) Rąbka tajemnicy jak nasi przodkowie widzieli choroby ukazuje uwielbiany przeze mnie „Bestiariusz Słowiański”, gdzie różne stany chorobowe były rozważane jako wszelakie byty, które nas atakują. Długotrwałe choroby z gorączką były widziane jako „Chorobniki”, bezdech nocny to „Dusiołek”, „Grzeszk” atakował stawy i kręgosłup, choroby psychiczne to często była sprawa „Kuki”, a płaczące dziecko często były pod wpływem „Płaczki” czy „Marudy”. 

Stawiam zatem humorystyczną tezę, żeby podobnie jak mówi się coraz więcej o tym, żeby jeść produkty z rejonu na którym mieszkamy, to również porozumiewać się ze specjalistami operując językiem naszych przodków. Zatem kiedy boli Cię kręgosłup i trafisz do fizjoterapeuty, osteopaty czy akupunkturzysty powiedz, że dopadł Cię Grzeszk, w nocy chodził po Tobie Gniotek albo złapałeś Wilka, a kiedy czujesz się słabo psychicznie to pewnie masz Kukę… a może Kuku na muniu?;) 

Daj znać w komentarzu co na to specjalista;)

Ściskam,

Michał 

5 elementów i użyteczność tej teorii w diagnostyce, terapii i komunikacji z pacjentem

Koncepcja 5 elementów to jedna z głównych teorii w medycynie chińskiej i przeze mnie najbardziej ulubiona (obok teorii yin i yang), bo uniwersalna i mająca zastosowanie w każdego rodzaju terapii od fizjoterapii, terapii manualnej, osteopatii, naturopatii po nawet coaching czy psychoterapię. Starożytni Chińczycy wymyślili cały koncept 5 elementów obserwując naturę, a następnie przełożyli to na fizjologię ciała. 

I tak oto mamy:

• element Wody związany z Zimą, kolorem ciemnoniebieskim lub czarnym oraz z narządami: Pęcherzem Moczowym i Nerkami, 
• element Drzewa, związany z Wiosną, kolorem zielonym oraz z narządami: Wątrobą i Pęcherzykiem Żółciowym,
• element Ognia, związany z Latem, kolorem czerwonym oraz narządami: Sercem i Jelitem Cienkim*, 
• element Ziemi związany z przejściami między porami roku lub Późnym Latem, kolorem Żółtym oraz narządami Śledzioną-Trzustką i Żołądkiem, 
• element Metalu, związany z Jesienią, kolorem białym lub szarym i narządami: Płucami i Jelitem Grubym. 

Oprócz wymienionych powiązań możemy wymienić jeszcze kilka istotnych z punktu widzenia diagnostyki. 

W tym artykule nie będę wchodzić w szczegółowe opisy elementów ani w fizjologię narządów wg. medycyny chińskiej czy współzależności między elementami. Ma to przede wszystkim zastosowanie w ziołolecznictwie, dietetyce i akupunkturze. W moim przekonaniu tym, co najbardziej się przekłada na praktykę u każdego specjalisty pracującego z pacjentem, jest odkrycie jaki jest główny element danej osoby, a co za tym idzie – zrozumienie jakie emocje u niej dominują, na czym jej zależy, jakie układy w ciele mogą być bardziej w związku z tym obciążone, narządy zmysłu, a także tkanki. 

J.R. Worsley, twórca szkoły akupunktury wg 5-elementów w Europie, żeby przydzielić daną osobę do konkretnego elementu zwracał uwagę na kolor, który był widoczny na twarzy, na zachowanie, sposób w jaki osoba mówi (a nawet jej zapach). 

Odnosząc się do obserwacji kolorów na twarzy warto temat lekko rozwinąć. Szukając 5 kolorów na twarzy, szukamy czegoś co jest w „tle”. Nie chodzi o to, że twarz jest żółta -> to świadczy o żółtaczce i jest chorobą wątroby i pęcherzyka żółciowego, ani, że twarz jest czerwona -> to znowu może świadczyć o nadciśnieniu, ani blada -> co może świadczyć o tym, że osoba jest po prostu zmęczona. Chodzi bardziej o pewne skojarzenie z kolorem, które od razu nam się rzuca w oczy… nazwijmy to aurę. 

Element drzewa

Wyobraźmy sobie siłę z jaką na Wiosnę zamarznięte rośliny zbierają całą skumulowaną w sobie energię by wypuścić pędy i liście, które przebijają zamarzniętą powłokę ziemi. Jest z tym ruchem związana eksplozywna dynamika, która jest właśnie charakterystyką ludzi z przemiany Drzewa. Ludzi tego elementu charakteryzuje donośny głos (wręcz czasami krzykliwy), ostry wzrok, często są wysportowani, mają potrzebę bycia cały czas w ruchu, a budowę ich ciała można określić jako „ścięgnistą” . 

Z książki Nory Franglen „Five Element Practice”: „Drzewo lubi kroczyć naprzód, jego naturą jest działanie, tam czuje się najbardziej w domu, zaś każda restrykcja jego ruchów będzie przeciwstawiona ekspresji emocji w postaci złości. Ta emocja może zamienić się we frustrację, jeżeli jego naturalny wigor zostanie zblokowany w jakikolwiek sposób – tak jak odpowiada na supresję energii dziecko, które musi siedzieć w domu, kiedy jego koledzy wołają je by wyszło na dwór się z nimi pobawić.

Drzewo sprawia, że na naszej twarzy pojawiają się odcienie zielonkowatości, a jego zapach to woń świeżej wegetacji. Jego głos podkreśla potrzebę kontroli. Nazywamy to krzykiem i gdzieś w głębi tego głosu zawsze słyszymy człowieka, który chce panować nad sytuacją. „

Element drzewa w patologii

• Trudności w podejmowaniu decyzji
• Osoba nadmiernie kontrolująca – siebie i innych
• Bóle głowy (skroniowe), czubka głowy, potyliczne
• Wzmożone napięcie mięśni 
• Bruksizm
• Sztywność ciała
• Brak wizji przyszłości
• Tłumienie złości lub nadmierna jej ekspresja
• Nadciśnienie tętnicze

Gdy drzewo jest zbalansowane:

• Świetnie planuje i realizuje
• Chętnie podejmuje decyzje 
• Kreatywny
• Używa złości jako siły napędowej
• Wizjoner 
• Aktywny fizycznie 
• Lider

Jak to się przekłada na terapię?

Takie osoby mogą mieć problemy z układem ruchu związane z nadaktywnością (naderwania mięśni, zapalenie rozcięgna podeszwowego itp.), ból szyi i karku i zablokowaną przeponę oraz problemy wisceralne ze strony wątroby i pęcherzyka żółciowego. 

Jak z takimi osobami się komunikować?

Takie osoby potrzebują mieć jasny i konkretny plan działania. Raczej nie lubią być dotykane, chcą wrócić do ćwiczeń i bycia aktywnymi – to jest dla nich najważniejsze. 

Element ognia

Wyobraźmy sobie jak przyroda osiąga swoje maksimum w Lecie – wszystko kwitnie, a dookoła roi się od owadów. Jest to czas maksymalnej ekspresji w naturze w ciągu roku i tacy są też ludzie elementu Ognia – bardzo ekspresyjni (chociaż nie zawsze). Zazwyczaj są to osoby, które lubią być w centrum zainteresowania i potrafią zgromadzić wiele osób wokół siebie. Można powiedzieć, że ludzie dookoła grzeją się przy ich cieple. Kolor, którego będziemy szukali u tych osób na twarzach to czerwień, a głos to śmiech. Z mojego doświadczenia mogę powiedzieć, że często są to osoby, na które nie potraficie się gniewać… wystarczy, że je spotkacie i zapominacie, o co się pokłóciliście.

Element Ognia w patologii

• Smutne
• Samotne
• Nieśmiałe
• Lękliwe
• Depresyjne
• Nadaktywne ruchowo i seksualnie
• Mogą mieć trudności w nawiązywaniu znajomości
• Cierpią na bezsenność
• Mogą chorować na choroby układu krążenia

Element ognia w równowadze

• Osoba ciepła i towarzyska
• Empatyczna
• Radosna
• Uśmiechnięta
• Dzieli się z innymi swoim ciepłem, często udziela się charytatywnie

Jak to się przekłada na terapię?

Bardzo często u takiej osoby trzeba usprawnić układ krążenia pracując na klatce piersiowej i przeponie. 

Jak się z taką osobą komunikować?

To są osoby, które są bardzo ciekawe świata, naturalnie optymistyczne. Często chcą Ciebie poznać, porozmawiać o ciekawych ideach i się pośmiać. Dla takiej osoby będzie bardzo ważne, żeby wizyta oprócz skuteczności miała dobrą atmosferę. 

Elementy Ziemi

Osoby typu Ziemia to chodzące układy pokarmowe – lubią jeść i innych obdarowywać jedzeniem. Pożywienie jest dla nich najważniejsze i sprawia im ogromną radość. Potrafią być to zarówno osoby dobrze zbudowane jak i z „brzuszkiem”, niemniej w obydwu przypadkach widać u nich pod spodem silne mięśnie. Głos takich osób często może się nam kojarzyć ze śpiewem. Kolorem dominującym na twarzy jest kolor żółty. 

Nora Franglen: „Ziemia ukazuje się na naszej twarzy jako kolor bladożółty, w naszym głosie jako śpiewny ton, jak mama śpiewająca dziecku kołysankę do snu i nad naszym ciałem jako słodki zapach. Jego dominującą emocją jest zrozumienie i empatia. Ma zdolność do odczuwania razem z nami, sympatii w oryginalnym sensie tego słowa. Zbalansowana, będzie miała głęboką empatię na ból innych taki, jaki ma matka doświadczająca wszystkich smutków i wzniosłych chwil swojego dziecka.”

Element Ziemi w patologii

• Obsesyjne zamartwianie się 
• Osoba na sobie 
• Może czuć niedobór, że cały czas jej czegoś brakuje (materialnie) 
• Może mieć zaniki mięśniowe 
• Mogą występować problemy z trawieniem
• Ma problemy z utratą wagi, dużo kumuluje

Element Ziemie w równowadze

• Dar opiekowania się innymi
• Empatyczny
• Dający poczucie stabilności
• Troskliwy

Jak to się przedkłada na terapię?

Często u takich osób będziemy pracować na układem pokarmowym, istotne będą wskazówki dietetyczne.

Jak się z taką osobą komunikować?

Istotne jest danie perspektywy, że jej stan wcale nie jest taki zły, żeby nie miała się czym martwić. Potrafią być to też osoby silnie empatyzujące, w związku z tym może być dla nich istotne żeby wiedzieć co u Nas (terapeutów) słychać. 

Element Metalu

Metal (czasami również określany jako „Powietrze”) związane jest z Jesienią, czyli czasem, kiedy po lecie rośliny i zwierzęta przygotowują się do zimowego snu. Jest z tą energią związany pewien smutek i żal i to właśnie są dominujące u tych osób emocje. Są to często osoby szczupłe i o drobnej budowie ciała. Kolorem Metalu jest biel i tego właśnie będziemy się doszukiwać na twarzy takiej osoby. Często w głosie u nich będziemy słyszeć smutek i żal. Bardzo często są to osoby skrupulatne, wręcz pedantyczne. 

Element Metalu w patologii

• Nad wyraz się smucą i użalają
• Są depresyjne
• Nie mają poczucia własnej wartości
• Są wycofane emocjonalne
• Nadmiernie materialne
• Żyją przeszłymi stratami i niepowodzeniami
• Brakuje im inspiracji
• Mają problemy z układem oddechowym (astma, płytki oddech, kaszel przewlekły)
• Mogą też mieć problemy skórne

Element Metalu w równowadze

• Osoba wzbudzająca szacunek
• Inspirująca
• Dokładna
• Elegancka
• Akceptująca 
• Wspierająca

Jak to się przekłada na terapię?

Często są problemy z układem oddechowym, więc u takich osób pracuje się dużo nad uwolnieniem klatki piersiowej. 

Jak się z taką osobą komunikować?

Pod żadnym pozorem nie próbować pocieszać. Można powiedzieć, że osobom elementu Metalu jest dobrze ze smutkiem – jest „ich”. Osoby „Metale” lubią konkretne informacje, a że często jest dla nich ważne to co materialne – chcą wiedzieć, ile będzie kosztować wizyta i ile wizyt będzie potrzebnych do wyleczenia (warto wiedzieć, że to dla nich ważne, bo mogą się nie spytać wprost żeby nie wyjść na materialistów). 

Element Wody

Związany z Zimą i emocją strachu. To często ludzie nieustraszeni, czasami sportowcy ekstremalni lub osoby wykonujące ekstremalne prace (ratownik medyczny, strażak itp.) . Osoby elementu Wody mają duże kości (Woda związana jest z kośćmi), szerokie biodra i cienie pod oczami. Potrafią też mieć gęste, piękne włosy. Nora Franglen, uczennica Worsley’a od której ja miałem przyjemność się uczyć porównała osoby elementu Wody do strumienia, który mknie w dół góry. Napotkane przeszkody omija on i obmywa, ale nieuchronnie biegnie do celu jakim jest morze. W moim rozumieniu są to osoby, które często nie konfrontują się bezpośrednio w celu uzyskania efektu (jak element Drzewa czy Ognia), ale i tak dochodzą do celu, czasami po prostu nieco dłużej. Są to osoby bardzo ambitne, a w ich głosach często słychać strach. 

„Osoby wodne próbują dopasować się do każdej sytuacji, pragnąc dostosować się do otoczenia, w którym się znajdują. W swojej elastyczności, mogą zmienić zdanie w zależności od tego, co jest od nich wymagane, dla innych mogą wydawać się niespójne, a jednak dla nich samych ta świadoma zdolność do zmiany kursu i opinii jest uspokajającym potwierdzeniem własnej zdolności do przetrwania.”

Element Wody w patologii

• Osoba czuje nadmierny lęk i strach 
• Może czuć się zmęczona, wyczerpana 
• Może mieć małe libido, cierpieć na niepłodność  
• Może być nieufna
• Może cierpień na bóle kręgosłupa i kolan
• Często ma problemy z nerkami i pęcherzem moczowym

Element Wody w równowadze

• Osoba mądra
• Ambitna
• Spokojna
• Cierpliwa
• Nieustraszona

Podsumowanie

Pierwsze, co przychodzi Wam do głowy po przeczytaniu tego artykułu, to pewnie myśl, że wszyscy jesteśmy przecież mieszaniną różnych cech. Oczywiście każdy z nas jest zbieraniną elementów, jednak według tej koncepcji jest w Nas jeden główny, który determinuje kim jesteśmy i jak go odnajdziemy będziemy żyć w zgodzie ze sobą, pełnią życia. Warto poznać co jest nasze, a co na przykład przejęliśmy po naszych rodzicach, przodkach lub jest związane z wpływami kulturowymi. 

W dzisiejszym Świecie nauczono nas, że jest pewien idealny model człowieczeństwa, uniwersalny dla wszystkich: uprawianie dużej ilości sportu, ambicja, wygadanie, towarzyskość, wesołość, elokwencja… można tego mnożyć i mnożyć. Ludzie w pogoni za tym ideałem zatracają siebie, bo nagle się okazuje, że jest to kompletnie nie zgodne z nimi. Im lepiej poznajemy siebie tym bardziej oswajamy się z tym, jacy jesteśmy – gorsi w jednym, lepsi w czymś innym. W Świecie 5 elementów element, który jest naszym wiodącym najbardziej eksploatujemy, dlatego Drzewo powinno dbać o Wątrobę, ruch i ekspresję złości; Ziemia, żeby nie myśleć za dużo i dbać o dietę; Metal nie użalać się za dużo nad sobą oraz żeby nie popadać za bardzo w pedantyczność, żal i materializm; Woda by nie gonić za adrenaliną lub nie żyć w ciągłym strachu, a Ogień by dbać o serce i nie popadać za bardzo w ekstazę i nadaktywność (żeby się nie „spalić”).

Na koniec tylko wspomnę, że ten artykuł to jedynie muśnięcie tematu 5 elementów i konfiguracji różnych elementów w Nas. Mam jedynie nadzieje, że zainspiruje do podróży w głąb siebie i lepszego poznania osób wokół Was.

*jest też Osierdzie i Potrójny Ogrzewacz 

Ściskam,

Michał Iwanicki